Bộ luật Hình sự 2015 áp dụng từ ngày 1/1/2018 có nhiều quy định thay đổi với tội phạm tham nhũng. Theo điều 40, người bị kết án tử hình về tội Tham ô tài sản, Nhận hối lộ mà sau khi bị kết án đã chủ động nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn thì không thi hành án tử hình với họ. Hình phạt tử hình được chuyển thành chung thân.

Quan tham trốn suốt đời vẫn không thoát tội

Bên cạnh chính sách khoan hồng nêu trên, Bộ Tư pháp cho hay Bộ luật Hình sự 2015 có những sửa đổi, bổ sung góp phần tăng cường đấu tranh phòng, chống tham nhũng. Điều này thể hiện ở ba điểm chính.

Thứ nhất, điều 28 bổ sung quy định không áp dụng thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự đối với tội Tham ô tài sản, Nhận hối lộ thuộc các trường hợp: chiếm đoạt tài sản trị giá từ 500 triệu trở lên, gây thiệt hại từ ba tỷ đồng trở lên, dẫn đến doanh nghiệp hoặc tổ chức khác phá sản... Bộ Tư pháp đánh giá, quy định này nhằm "truy đến cùng những tội phạm tham nhũng lớn".

Thứ hai, điều 61 bổ sung quy định không áp dụng thời hiệu thi hành án đối với tội phạm tham ô tài sản, nhận hối lộ thuộc trong trường hợp chiếm đoạt tài sản trị giá từ 500 triệu trở lên, gây thiệt hại từ ba tỷ trở lên, dẫn đến doanh nghiệp hoặc tổ chức khác phá sản...

Thứ ba, Bộ luật Hình sự mở rộng phạm vi một số tội phạm về chức vụ ra cả khu vực tư (ngoài Nhà nước). Theo đó, người có chức vụ, quyền hạn trong các doanh nghiệp, tổ chức ngoài Nhà nước mà thực hiện hành vi tham ô tài sản, nhận hối lộ thì cũng bị xử lý về tội Tham ô tài sản, Nhận hối lộ theo quy định tại các điều 353, 354.

Điều 353: Tham ô tài sản

Người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản mà mình có trách nhiệm quản lý trị giá 2-100 triệu đồng hoặc dưới hai triệu nhưng thuộc một trong các trường hợp: đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm, đã bị kết án về một trong các tội về chức vụ chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tù 2-7 năm tù.

Người phạm tội này còn phải đối mặt với ba khung hình phạt khác: 7-15 năm tù, 15-20 năm, 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình nếu có một trong các tình tiết tăng nặng: có tổ chức, dùng thủ đoạn xảo quyệt, nguy hiểm, phạm tội hai lần trở lên, chiếm đoạt trên 100 triệu, chiếm đoạt tiền, tài sản dùng vào mục đích xóa đói, giảm nghèo; tiền, phụ cấp, trợ cấp, ưu đãi đối với người có công với cách mạng; các loại quỹ dự phòng hoặc các loại tiền, tài sản trợ cấp, quyên góp cho những vùng bị thiên tai, dịch bệnh hoặc các vùng kinh tế đặc biệt khó khăn; dẫn đến doanh nghiệp hoặc tổ chức khác bị phá sản hoặc ngừng hoạt động, gây thiệt hại về tài sản trên một tỷ…

Người phạm tội còn bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định 1-5 năm, có thể bị phạt tiền 30-100 triệu, tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

Người có chức vụ, quyền hạn trong các doanh nghiệp, tổ chức ngoài Nhà nước mà tham ô tài sản cũng bị xử lý theo quy định tại điều này.

Điều 354: Nhận hối lộ

Người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn trực tiếp, qua trung gian nhận hoặc sẽ nhận bất kỳ lợi ích nào: tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá từ 2-100 triệu hoặc dưới hai triệu (nhưng đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm hoặc đã bị kết án về một trong các tội về chức vụ, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm), lợi ích phi vật chất cho chính bản thân người đó hoặc cho người hoặc tổ chức khác để làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa hối lộ, bị phạt tù ít nhất 2-7 năm tù.

Ngoài ra, còn ba khung hình phạt khác dành cho tội phạm này: 7-15 năm tù, 15-20 năm, 20 năm tù chung thân hoặc tử hình nếu có một trong các tình tiết tăng nặng: có tổ chức; lạm dụng chức vụ, quyền hạn, của hối lộ là tiền, tài sản, lợi ích vật chất khác trị giá từ 100 triệu trở lên, gây thiệt hại về tài sản từ một tỷ trở lên, phạm tội hai lần trở lên, biết rõ của hối lộ là tài sản của Nhà nước, đói hối lộ, sách nhiễu hoặc dùng thủ đoạn xảo quyệt…

Người phạm tội còn bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định 1-5 năm, có thể bị phạt tiền 30-100 triệu, tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

Người có chức vụ, quyền hạn trong các doanh nghiệp, tổ chức ngoài Nhà nước mà nhận hối lộ cũng bị xử lý theo quy định tại Điều này.

Đưa hối lộ từ một tỷ đồng sẽ bị phạt 20 năm tù

Ngoài ra, người có hành vi đưa hối lộ hoặc môi giới hối lộ cho công chức nước ngoài, công chức của tổ chức quốc tế công, người có chức vụ trong các doanh nghiệp, tổ chức ngoài nhà nước cũng bị xử lý về tội Đưa hối lộ hoặc Môi giới hối lộ theo quy định tại các điều 364, 365. Cụ thể:

Điều 364: Đưa hối lộ

Người nào trực tiếp hay qua trung gian đã đưa hoặc sẽ đưa cho người có chức vụ, quyền hạn hoặc người khác hoặc tổ chức khác bất kỳ lợi ích nào: tiền, tài sản, lợi ích vật chất khác trị giá 2-100 triệu, lợi ích phi vật chất để người có chức vụ, quyền hạn làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa hối lộ, thì bị phạt tiền 20-200 triệu, phạt cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ sáu tháng đến ba năm.

Hình phạt cao nhất cho người phạm tội này là 20 năm tù nếu của hối lộ là tiền, tài sản, lợi ích vật chất khác trị giá một tỷ trở lên. Hình phạt bổ sung với người phạm tội này là phạt tiền 10-50 triệu.

Người nào đưa hoặc sẽ đưa hối lộ cho công chức nước ngoài, công chức của tổ chức quốc tế công, người có chức vụ trong các doanh nghiệp, tổ chức ngoài Nhà nước cũng bị xử lý theo quy định tại điều này.

Người bị ép buộc đưa hối lộ mà chủ động khai báo trước khi bị phát giác, thì được coi là không có tội và được trả lại toàn bộ của đã dùng để đưa hối lộ.

Người đưa hối lộ tuy không bị ép buộc nhưng đã chủ động khai báo trước khi bị phát giác, có thể được miễn trách nhiệm hình sự và được trả lại một phần hoặc toàn bộ của đã dùng để đưa hối lộ.

Điều 365: Môi giới hối lộ

Người nào môi giới hối lộ mà của hối lộ thuộc một trong các trường hợp: tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất trị giá 2-100 triệu, lợi ích phi vật chất, thì bị phạt tiền 20-200 triệu, phạt cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ sáu tháng đến ba năm.

Nếu của hối lộ trị giá một tỷ đồng trở lên, hình phạt tội phạm phải đối mặt cao nhất 8-15 năm tù. Người môi giới hối lộ chủ động khai báo trước khi bị phát giác, có thể được miễn trách nhiệm hình sự.

Người nào môi giới hối lộ trong các doanh nghiệp, tổ chức ngoài Nhà nước cũng bị xử lý theo quy định tại điều này.